We bladeren door de houtsneden van Albrecht Dürer uit 1498 en teksten ontleend aan de Nieuwe Bijbel­vertaling. Beide gedrukt van polymeerplaten in hoogdruk, wat deze uitgave zo authentiek maakt. Als alles perfect is wordt het lastig, dan ga je naar fouten zoeken. Smaak neemt de overhand en je pen zwiert over het papier. Maar hier helemaal niks geen gezwier, alleen een ingehouden adem. Perkament, perfect uitgevoerde hoogdruk, prachtige oversteek van de band bij het handgeschepte papier, knepen om jaloers op te worden en de voorzijde van de band is heel goed gekozen in zijn ton-sur-ton. Oké, die kapitalen hadden mooier gekund, maar dat is een detail binnen al deze met een messcherpe cassette omhulde pracht.

In dit ABCDarium wordt een groot aantal begrippen met betrekking tot het vak boekbinden in alfabetische volgorde beschreven. Het is uitgegeven als jubileumboek van de Genkse Vereniging van Boekbinders ‘&’ ter herdenking van het vijftienjarig bestaan in 2018. Vorm­geving en druk werden gedaan door Geert Stevens. De omslag is van canvasdoek met Nepalees gekleurde print en ziet er zeer smaakvol uit. Dit vakinhoudelijke boekje ziet er goed verzorgd uit en nodigt uit tot lezen. Je wordt benieuwd naar de andere omslagen.

Frans Kellendonk sprak in het radioprogramma Homonos in 1984 over homoseksualiteit. In deze korte radiolezing hekelde hij het emancipatoir activisme en het uitdrukkelijk uitdragen van de homoseksuele identiteit. Een mooi subtiel boekje met twee tekeningen van Gummbah en een naschrift van Jaap Goedegebeure. De cd waarop de oorspronkelijke lezing te horen is zit achterin het boekje. Allemaal erg mooi gedaan. De bindwijze in halfleer en het eenvoudige maar mooie foedraal maken deze uitgave tot een genot om te bekijken en te lezen.

Papieren kalenders, ooit een must voor een beetje drukker of groot bedrijf, zijn er bijna niet meer. Als Jurriaan Schrofer nog les had kunnen geven en Ewout Schikker ook in het klaslokaal was geweest, was het commentaar op deze maandkalender niet van de lucht geweest. Maar wat heb ik genoten van deze ogenschijnlijke brei van letters en spaties. De kok heeft het recept achterstevoren gelezen, maar alle ingrediënten zijn gebruikt en opgediend in de juiste kleurstelling. De vrijheid die Joos Wieringa in typografisch opzicht neemt is ontwapenend. Het móet ook schuren, anders weet je niet eens welke dag het is, dat je nog leeft en alles scheef staat (cursief heet dat). Morgen weer een dag.

Peter Bekker van de Koekanger handpers maakte enkele portretten in linosnede van de dichter en classicus J.H. Leopold. In een korte toelichting bij de portretten vertelt Bekker dat deze lino’s varianten zijn op een portret dat gebruikt is als het frontispice van de uitgave Qoraan kan passeeren, gedrukt door Ser Prop. In de portretten zijn verwijzingen te vinden naar voorwerpen uit het leven van Leopold, zoals een piano en een Arabische kalligrafische versiering op de achtergrond. Enkele lino’s zijn met de hand ingekleurd. De uitgave vormt een eenvoudig maar smaakvol geheel, waarbij het beeld en de tekst, gezet in de De Roos, mooi op elkaar aansluiten.

De titel van dit boekje gedrukt door Bubb Kuyper nodigt uit tot lezen. Alexander Reeuwijk beschrijft hierin hoe fantasie de artisticiteit voedt. Hij geeft hiervan enkele prikkelende voorbeelden. Ook heeft hij het over ‘outsiderkunst’, de relatie tussen artisticiteit en psychiatrie en andere wetenswaardigheden. Het is een dun, mooi geïllustreerd boekje dat prettig wegleest. De ets waarin Don Quichot zijn erotische fantasieën de vrije loop laat is heel grappig. ‘Zolang het bij gedachtes blijft is alles toegestaan. Dus durf compromisloos te fantaseren. In je hoofd is alles onbegrensd, in je hoofd mag je helemaal vrij zijn.’

In deze digitale tijden is het fijn als er nog mooie papieren agenda’s worden gemaakt, zoals deze handgemaakte agenda van Marieke de Wit, die een ode is aan Bauhaus. Dit vertaalt zich in een strakke vormgeving met primaire kleuren. Door de agenda heen zijn kleine geometrische vormen over de pagina’s gestrooid. Niet alleen aan het uiterlijk is gedacht, de agenda lijkt ons ook zeer praktisch in het gebruik. Marieke de Wit fietste vele kilometers door winters Amsterdam om deze agenda te maken. Het binnenwerk werd bij AGA LAB met een riso­printer gemaakt en het omslag gedrukt in boekdruk in de werkplaats van Thomas Gravemaker. De agenda heeft een mooie koptische binding, verzorgd door Thekla Ahrens.

Jan-Willem van der Looij, in drukkersland bekend onder de naam Mizdruk, richtte de School of Bad Printing op. Deze uitgave is het bijbehorende manifest waarin hij zijn voorliefde voor het experiment, het toeval en de imperfectie beschrijft. Die nadruk op slecht drukken is wat ons betreft niet nodig, want dit is een prachtig boek (oké, de puristen zullen misschien vallen over de moeten in het papier). Van der Looij zet zijn drukpers niet op de gebruikelijke manier in, hij schildert als het ware met letters en vormen. In zijn werk vind je allerlei houten en loden letters door en over elkaar heen, wat een mooie gelaagdheid oplevert. Daarnaast gebruikt en herhaalt hij veel geometrische vormen, wat een ritme geeft aan het boek.

Fascinerend omslag waarbij de prent op de achterzijde start en naar voren doorloopt, terwijl beide op zichzelf kunnen staan. Het cahier is uitgegeven voor de herbegrafenis van J. Moesman en zijn vrouw Elsa van Dijk. Moesman was een alleskunner en probeer daar maar eens eer aan te bewijzen. Dit is gedaan met antiek papier uit zijn atelier voor het binnenwerk, een prachtig Japans Leathac omslag en een mooi geïntegreerde linosnede, een door Moesman ontworpen lettertype en een gedicht. De kleurstellingen zijn goed gekozen voor het tijdsbeeld.

Het verwarmt ons hart te lezen hoe de 81-jarige Jannes van zijn vrouw Carla op zijn verjaardag een dichtbundel cadeau krijgt. Hij heeft zijn tien meest geliefde gedichten gekozen, die Alex Barbaix met de hand heeft gezet en gedrukt. Voor het binnenwerk gebruikte Barbaix twee gramgewichten. De brief van de jarige aan zijn vrouw staat afgedrukt op het zwaardere gramgewicht en zit in het hart van het boekje. De gedichten staan op het lichtere, gevergeerde papier en omhelzen de tekst als het ware. Het is een creatieve oplossing die bij de jury in de smaak valt. De twee katerntjes zijn apart genaaid met een cahiersteek. De wikkel is van papier dat van oud katoen is gemaakt door papiermolen De Schoolmeester in Westzaan. Een klein verbeterpuntje: de wikkel steekt millimeters ver uit en raakt daardoor gemakkelijk gedeukt.