Jan-Willem van der Looij, in drukkersland bekend onder de naam Mizdruk, richtte de School of Bad Printing op. Deze uitgave is het bijbehorende manifest waarin hij zijn voorliefde voor het experiment, het toeval en de imperfectie beschrijft. Die nadruk op slecht drukken is wat ons betreft niet nodig, want dit is een prachtig boek (oké, de puristen zullen misschien vallen over de moeten in het papier). Van der Looij zet zijn drukpers niet op de gebruikelijke manier in, hij schildert als het ware met letters en vormen. In zijn werk vind je allerlei houten en loden letters door en over elkaar heen, wat een mooie gelaagdheid oplevert. Daarnaast gebruikt en herhaalt hij veel geometrische vormen, wat een ritme geeft aan het boek.

Fascinerend omslag waarbij de prent op de achterzijde start en naar voren doorloopt, terwijl beide op zichzelf kunnen staan. Het cahier is uitgegeven voor de herbegrafenis van J. Moesman en zijn vrouw Elsa van Dijk. Moesman was een alleskunner en probeer daar maar eens eer aan te bewijzen. Dit is gedaan met antiek papier uit zijn atelier voor het binnenwerk, een prachtig Japans Leathac omslag en een mooi geïntegreerde linosnede, een door Moesman ontworpen lettertype en een gedicht. De kleurstellingen zijn goed gekozen voor het tijdsbeeld.

Het verwarmt ons hart te lezen hoe de 81-jarige Jannes van zijn vrouw Carla op zijn verjaardag een dichtbundel cadeau krijgt. Hij heeft zijn tien meest geliefde gedichten gekozen, die Alex Barbaix met de hand heeft gezet en gedrukt. Voor het binnenwerk gebruikte Barbaix twee gramgewichten. De brief van de jarige aan zijn vrouw staat afgedrukt op het zwaardere gramgewicht en zit in het hart van het boekje. De gedichten staan op het lichtere, gevergeerde papier en omhelzen de tekst als het ware. Het is een creatieve oplossing die bij de jury in de smaak valt. De twee katerntjes zijn apart genaaid met een cahiersteek. De wikkel is van papier dat van oud katoen is gemaakt door papiermolen De Schoolmeester in Westzaan. Een klein verbeterpuntje: de wikkel steekt millimeters ver uit en raakt daardoor gemakkelijk gedeukt.

Dit mooie boekje in leporello-vorm verbeeldt de wens om binding te houden met gestorvenen. Het papier uit Nepal leent zich uitstekend voor het uitstansen van de woorden, in dit geval geprikt met de hand, waardoor het ‘letters in de lucht’ zijn geworden. De stevige platten geven het weer ‘gewicht’ en dat levert een mooi contrast op. Op het hoesje — wat best van hetzelfde Nepalese papier had mogen zijn — een verantwoording. Mooi gedaan.

‘Uit het hart’ had de titel van dit boek kunnen zijn. Lees het intro ‘Mijn vader was een visser in hart en nieren’ en zuig je vast op de geweldige houtsneden en lekker vet gedrukte pagina’s die niet zonder reden Japans gebonden zijn. De hoogdruk zorgt voor reliëf en glans, rauwheid en subtiele kleurtonen zoals we die in offset niet meer kennen. Nee, niet roepen dat doen wij ook wel even: hier is een echte drukker aan de gang geweest. Na alle drukgangen met hun verrassingen moet je ook op tijd weten te stoppen. Daar is dit boek het ultieme bewijs van. Het Biotop papier mooier dan ooit door de maker bedoeld.

‘Zoollengte 22 cm, zoolbreedte 8 cm, met hoesje (22,5 × 10,5 cm)’ stond er op het werkblad voor de jury. En het aantal pagina’s: 7. Bindwijze: boekschroef. Even ben je op het verkeerde been gezet, maar bij het openen van het hoesje blijkt al gauw waar het om gaat. Een fraai verzorgd drukwerkje met een gedicht van Jotie T’Hooft: Voetstappen. De buitenste pagina’s zijn voorzien van een ‘slipperzool-afdruk’ in vinyl in de Nobel, met titel en auteur. De overige pagina’s bevatten het gedicht, in de kloeke Flambard. Het wordt je bang te moede; onze ‘footprints’ missen hun uitwerking op onze aarde niet. Op het hoesje is het colofon gedrukt in de Helvetica. Mooi bedacht en uitgevoerd.

Dit is een uitgave van het collectief De Hanzepersen ter ere van het 1250-jarig bestaan van de stad Deventer. Negen margedrukkers drukten een katern met gedichten over de Hanzestad van diverse schrijvers, onder wie enkele van de drukkers zelf. Iedere drukker gaf een eigen vorm aan de tekst, waardoor het geheel een bonte verzameling van kleuren, letters, beeld en papier is geworden. De teksten zijn geïllustreerd met lino’s, clichés (uit de kast van de voormalige drukkerij Woertman in Deventer) en vormen gemaakt met ornamenten. De kwaliteit van het drukwerk wisselt nogal, maar niettemin is dit een mooie ode aan een mooie stad.

Deze originele nieuwjaarswens in vijftien verschillende talen is ontworpen door Karel Treebus.
De landschapjes met spoorlijn, alweer de 36ste nieuwjaarswens van de familie Treebus, werden samengesteld uit allerlei elementjes uit de lijn- of letterkasten: (letter)tekens, blikvangers, wisselbalken, tintplaatjes, ornamenten en filetlijnen. Een vrolijke en kleurige nieuwjaarswens op basis van een origineel idee. Ook de uitvoering is perfect.

Het begint al bij de titel in zilver op zwart in een kloek formaat op het omslag van Spotorno 290 grams, perfect in balans: OET ZICHT. De schitterende houtgravure van een weids akkerlandschap op de binnenkant van het omslag links, eveneens in zilver, is van Jaap van den Hoofdakker. Dan rechts, gedrukt op Vélin Johannot 250 grams, het gedicht van Jan Glas (in het Gronings), in zwart. Buitengewoon fraai in al zijn eenvoud, het pakt je meteen.

Dit is de laatste uitgave die gedrukt werd door Martijn Bijlsma, in juni 2018 veel te vroeg overleden, amper vijftig jaar oud. Herfst is een selectie gedichten die door zijn vader Fekke Bijlsma werden geschreven. Het bundeltje kreeg een slank formaat: dubbel zo hoog als breed. De teksten staan erg laag op de bladspiegel. De vijf gedichten zijn kort, enkel de rechterpagina’s worden gebruikt, maar het vele wit stoort nergens. Het geheel komt eerder warm en persoonlijk over. Dat komt in de eerste plaats door de warme tint van het papier (170 grams Zerkall Bütten). Maar ook het gebruikte lettertype, de Palatino, is een goede keuze. Bijlsma heeft veel zorg besteed aan de details. Voor de titels gebruikte hij mooi gespatieerde kleinkapitalen in hetzelfde corps als de tekst. Voor het omslag werd Fedrigoni Savile Row gebruikt: helemaal zwart met een subtiele krijtstreep. Er zit een bruine wikkel omheen waarmee het cyaan van de titel een klein beetje vloekt. Die steunkleur cyaan wordt nergens anders gebruikt, maar komt wel terug in het naaigaren.