Over Mooi Marginaal

De Stichting Laurens Janszoon Coster organiseert eenmaal per twee jaar een bekroning van de mooiste margedrukwerken van de voorafgaande twee jaar.

Een vergelijking met de jaarlijkse bekroning van de Best Verzorgde Boeken ligt voor de hand, maar het bijzondere aspect van de marginale uitgaven ligt deels in de keuzes van de makers (gedreven amateurs en professionals), de over het algemeen bescheiden oplagen en de niet of nauwelijks commerciële bedoelingen.

Iedereen kan zijn/haar uitgaven van marginaal drukwerk inzenden (maximaal 3 stuks). Die worden door een onafhankelijke, door het bestuur gekozen, jury beoordeeld.
Uit de inzendingen worden de 50 mooiste geselecteerd. Die worden opgenomen in een papieren catalogus en getoond op deze website. Er wordt geen geldprijs uitgereikt, en evenmin wordt er één winnaar uitgekozen.

De jury wil in haar keuze het hele spectrum van marginaal drukwerk laten zien: plano’s, boeken en boekjes, cahiers, cassettes en dozen. Bovendien moet de diversiteit van de verschillende gebruikte technieken, zoals boekdruk, offset, stencil, stempel en print weerspiegeld worden in de keuze van de jury. Het streven is om een zo breed mogelijk scala aan bijzonder drukwerk dat van de niet-commerciële persen rolt te tonen, en daarmee het vakmanschap en de aandacht die eraan besteed wordt. Dit kan inhouden dat het aantal bekroningen per persoon beperkt zal worden tot 1 à 2. De jury stelt zich hierbij ten doel die inzendingen te selecteren waar vorm en inhoud elkaar versterken. Vele elementen kunnen daarbij een rol spelen, bijvoorbeeld een oorspronkelijke tekst en/of illustratie, de papierkeuze, de typografie en wijze van binden.

Bij de selectie wordt gelet op de volgende aspecten:

• vormgeving
  relatie vorm/inhoud; relatie tekststructuur/vorm; relatie illustraties/vorm; de letterkeuze, het titel blad, de rugtitel e.d.
• typografie en druk
  kwaliteit van het zetsel en de algemene grafische kwaliteit
• band en presentatie
  kwaliteit van het bindwerk; relatie bindwijze (band, schutbladen, cassette) met inhoud
• originaliteit
  ruimte voor experiment en vernieuwing

Na de presentatie van de catalogus gaan de bekroonde werken op reis en worden ze tentoongesteld op verschillende plaatsen.
De Stichting wil hiermee de bijzondere uitgaven van marginale drukkers en handboekbinders onder de aandacht van een groter publiek brengen en tevens de inzenders van het drukwerk stimuleren om steeds mooiere uitgaven te realiseren.

In 2003 vierde het Haarlemse bibliofiele en grafische genootschap Het Beschreven Blad het twintigjarig bestaan. De leden van dit genootschap zijn aangestoken door de liefde voor mooi drukwerk. Een en ander resulteert onder andere in talrijke interne uitgaven die door de ambachtelijke drukkers en binders uit eigen gelederen vervaardigd worden. Het Beschreven Blad bloeit doorgaans in het verborgene, maar ter gelegenheid van het jubileum trad het genootschap voor even naar buiten. De Vereniging Haerlem bood in de Hoofdwacht aan de Grote Markt te Haarlem gastvrijheid voor een tentoonstelling van het even curieuze als exclusieve drukwerk dat in genootschapsverband tot stand kwam.

Mogelijk deed deze niet onsuccesvolle tentoonstelling het plan rijzen om in breder verband aandacht te vragen voor het drukwerk dat met liefde, creativiteit en vakmanschap tot stand wordt gebracht in schuurtjes, op zolders, in kelders en soms zelfs in huiskamers. De leden van Het Beschreven Blad omhelsden het idee om periodiek een verkiezing en tentoonstelling te organiseren van het mooiste marginale drukwerk, min of meer naar analogie van de jaarlijkse uitverkiezing van de ‘Best verzorgde boeken’.
Uit de leden werd een comité gevormd, dat zich versterkte met krachten van buiten. Het initiatief werd ondergebracht in de Stichting Laurens Janszoon Coster, er werd vergaderd en naar financiering gezocht; er werd een deskundige jury aangetrokken en een tentoonstellingsplan ontworpen. Het resultaat was de presentatie in oktober 2004 van de eerste aflevering van ‘Mooi Marginaal’: de selectie van de mooiste marginale drukwerken uit de jaren 2002 en 2003.

De jury schreef in deze eerste uitgave: ‘Er bestaat bij de jury geen twijfel dat het tweejaarlijkse Mooi Marginaal een prachtige toekomst tegemoet gaat. Het heeft er immers alle schijn van dat marginale drukkers en bibliofiele uitgevers steeds actiever worden, en gaandeweg een vastere plaats zullen krijgen binnen de wereld van het bijzondere boek.’

Het bleef dan ook niet bij deze ene uitverkiezing en met Mooi Marginaal 5 werd in november 2012 het eerste lustrum bereikt. Na enkele jaren van inactiviteit heeft in november 2018 de presentatie van Mooi Marginaal 6 plaats gevonden over de jaren 2012–2017.

Op 28 oktober 2022 is de catalogus van de achtste editie verschenen met werk geproduceerd in de jaren 2020–2021. De reizende tentoonstelling zal tot halverwege 2024 te zien zijn op diverse plaatsen in Nederland en Vlaanderen.

---

---

Enige Stellingen, behorende bij de feestrede ter gelegenheid van de bekendmaking van de bekroningen van ‘Mooi Marginaal 3: de mooiste marginale drukwerken van de jaren 2006 en 2007’. Ze zijn geformuleerd door Diederik van Vleuten en door hem uitgesproken op vrijdag 28 november 2008.
De tekst werd door Bubb Kuyper, Lojen Deur Pers te Haarlem, gezet uit de Bembo en met de hand gedrukt.