Ontwerpers schetsen vaak in een klein Moleskine boekje terwijl je iets uitlegt. Goed voor het geheugen. Hier een onderzoek, terug in de tijd naar de christelijke Keltische cultuur waar ene Sint Joris uit voortkwam. In de vakantie doe ik er een beetje kleur bij, dan is er meer tijd. Maar een echt groot dik vet ontdekkingsboek dat in geen tas past en dat iedereen aan zijn kind wilt voorlezen op de rand van het bed, dat voelt als een gevonden schat en kleurt als de wereld. Schatgraven maar wel met prenten van moderne schepen en auto’s, teksten die zeer de moeite waard zijn en een lay-out met mooie, functionele zwarte randen, een naaisteek die elke klant zou weigeren behalve bij deze ruwe-bolster-kleurige-pit uitgave. Een feest voor het oog en het oor, uitgegeven zonder uitgever, maar wat hadden ze het graag gedaan.

Dit boekje, helemaal vervaardigd uit restanten of hergebruikt materiaal, is een lust voor het oog. De titel nodigt uit om er meteen in te gaan kijken. De gevouwen voorsnede van het binnenwerk is voor een deel zwart vanwege de afbeeldingen die nét de snede bedekken. Het op dennentakken lijkende groen op de band en de bescheiden titel in onderkast geven meteen het idee van een bos. Het binnenwerk is gedrukt op Colotech 120 grams, de afbeeldingen zijn gekrast in de binnenkanten van verpakkingen (bijv. sojamelk). De vouw van het pak is op een natuurlijke manier verwerkt in het beeld. Je waant je in een stil bos, waar de dieren een schuilplaats hebben, onder een volle maan. De afbeeldingen zijn met de hand ingeïnkt en afgedrukt op een Eickhoff proefpers. De tekst is gedrukt op een Heidelberger degel in de Baskerville. De Japanse binding is wat zwaar vanwege het gebruikte karton in de platten. Een smaakvolle uitgave.

Eén keer koos de jury twee boekjes van één inzender voor de selectie van Mooi Marginaal 7: Licht uit! Het begint al… en Mag ik deze dans van u? Het eerste werd door Leni van den Berge gemaakt voor de roofprint pers in een oplage van vijftien. Het is een soort stripboekje waarin allerlei soorten theaterbezoekers (de joviale, de zonderlinge, de alwetende, enzovoorts) allerlei opmerkingen maken en kreten slaken die in zwarte ballonnetjes zijn opgetekend. Erg geestig, en fraai vormgegeven. Het boekje ziet er ook zo komisch uit door de handgeschreven letters. Als je meer wilt weten over de roofprint pers kun je eigenlijk het beste rondneuzen op de website van Leni van den Berge: deroofprintpers.nl. Heerlijk, op naar Middelburg.

Dit kleine boekje is Jan Klerkens bijdrage aan het margedruk-kersproject De Vergeten Letters. Zo’n project is een uitnodiging om de fantasie de vrije loop te laten. Tweeëndertig margedrukkers namen deel en vulden het thema elk op hun eigen manier in. Alle drukwerken werden verzameld in een doos en iedere deelnemer kon zo’n doos ophalen op de Boekkunstbeurs van 2019. Jan Klerken en Hans van Eijck (In de Bonnefant) namen het initiatief voor dit margedrukkersproject. De bijdrage van Klerken bracht de jury aan het lachen. Bij hem zijn ‘vergeten letters’ de letters uit de zetkast die maar weinig worden geraapt. Hij beeldt zich in hoe die letters liggen te wachten tot ze zelf ook eens uit de kast mogen komen, om dan bont ingekleurd naar het Vergeten Letterfeest te mogen. De middenpagina toont dat exuberante feest, waarvoor 35 verschillende inktkleuren werden gebruikt. Opvallend is dat Klerken ervoor koos de titel zelf onvolledig op het omslag te zetten. Na een grote ‘De’ is hij de volgende twee woorden vergeten en vervangt hij deze door een selectie diakritische tekens en ampersands.

Een boekje om meteen verliefd op te worden. Henk-Jan Hoefman won met het essay ‘Rembrandt en compassie’ de derde prijs in de wedstrijd Leiden Compassiestad. Uitgangspunt was de ets Bedelaar, zittend tegen een heuveltje van Rembrandt uit de collectie van het Rijksmuseum. Een prachtige kleine leporello, mooi en subtiel vormgegeven door Angelique Kleijne. Het boekje wordt beschermd door een omslag van wolvilt en bijeengehouden door henneptouw. Werkelijk alles is perfect aan deze kleine uitgave, zelfs het op een inktjet geprinte binnenwerk.

Lela Zeckovic is een Joegoslavische dichteres die een aantal gedichten in onze taal heeft geschreven nadat ze in 1960 in Nederland was gaan wonen. Deze gedichten zijn liefdevol opgenomen in het boekje Lapis lazuli. Lapis lazuli is een spirituele steen. Hij bevordert de spirituele kracht, spirituele vaardigheden, astraal reizen, verlichting, wijsheid en geeft innerlijke rust en vrede. Deze spiritualiteit voel je overal in dit boekje. De omslag is eenvoudig bruin maar van een grote schoonheid. In elke uitgave zit voorin een ets van het gelaat van Lela Zeckovic, gesigneerd en genummerd door de maker, Will Landman. Prachtig in alle aspecten.

Gefundenes Fressen is zoals Paul Bogaert het formuleert een vertaalslag in originele zwart-wit linosneden van samengestelde gevonden beelden en teksten. Het omslag is ontworpen door Annemarie Kloeg, die ook het bindwerk verzorgde. De lezer, tevens kijker, krijgt te maken met een aantal menselijke uitingen die zich snedig en grappig aandienen in 52 pagina’s. De ware portee van dit boek openbaart zich echter pas geleidelijk, afhankelijk van het aantal keren dat het boek wordt gezien en gelezen. Dan is steeds een andere toon en boodschap voelbaar, die een aanzienlijk grotere draagwijdte blijkt te hebben dan wat bij eerdere beschouwing werd verondersteld. Je wordt verzocht een witte handschoen aan te doen bij het bekijken van het boek. Verwarrende maar boeiende teksten, prachtig vormgegeven in zwart-wit. Een boek dat blijft verbazen.

Met dit vijftiende-eeuws gedicht van John Audelay over de vijf zintuigen begint Hans van Eijk een reeks kleine uitgaves gezet in letters van de beroemde Duitse kalligraaf en letterontwerper Rudolf Koch. Hier is het zetwerk uitgevoerd in de Wilhelm-Kling­spor-­Schrift, uitgebracht in 1925. Hoewel we moeite hebben om de (oud-Engelse) teksten te lezen, genieten we van de uitzonderlijk mooie Textura met smalle, hoekige onderkastletters en brede, elegante kapitalen. Er is een gigantisch contrast tussen de dikke verticale delen en de haarlijntjes die de letters versieren. Er wordt veel met ligaturen gewerkt, met alternatieve letters en elke strofe eindigt met een versierde uitgangsletter. Hans van Eijk wisselt af tussen vier verschillende corpsgroottes. Er zijn drie papiersoorten gebruikt, die qua kleur erg smaakvol combineren. Het binnenwerk is helemaal ‘vintage’: een handgeschept papier van J. Barcham Green uit 1985.