Het is geweldig wanneer het ontwerp, het snijden van de lino’s, het drukken ervan en het binden met de Japanse bindwijze in één hand liggen. Een totaalconcept dus. Het resultaat is een mooi geheel. De druk van de afbeeldingen is prachtig in zwart op het Lokta-papier, in de stijl van de beelden, die duidelijk verwijzen naar de oude Japanse en Chinese houtgravures. Krachtige beelden, die zó van het papier springen. Dat geldt ook voor de afdruk in kleur op de band. Tom Thijsse heeft duidelijk een voorkeur voor Japans gebonden boeken, zoals te zien is op zijn website. Je zou je kunnen voorstellen dat met hetzelfde materiaal ook een leporello (orihon in het Japans) gemaakt zou kunnen worden, dat brengt een andere dynamiek in de beelden teweeg. Ook zou het daarmee mogelijk zijn het boek open te leggen.

Dit digitaal gedrukt boekje (HP Indigo) had wellicht de juryselectie niet gehaald als het niet zulke opvallende omslagplatten had. Daarvoor werd geen bordkarton gebruikt, maar twee lagen door en door wit karton werden op elkaar gekleefd tot een dikke drie millimeter. Dat witte komt goed tot zijn recht omdat de sneden onbekleed bleven. Daarop kwam een papier met een buckram-persing en het voorplat kreeg een zware blindpreeg, gedrukt op een Krause verguldpers. Een knap staaltje bindwerk van FopmaWier uit Friesland. Voor dit boek schilderde Klaas Jacob Kort een jaar lang iedere dag schilderijen in de kleur rood. Dat rode komt ook nog eens terug in het garen waarmee het boekblok is genaaid. De rug van het boek is gefixeerd met boekbinderslijm maar verder onbekleed gelaten. In plaats van rood linnen kreeg de rug een vette rode streep van de verfborstel, onregelmatig, zodat elk boek verschillend is. De proporties van het boek zijn ook helemaal goed: net niet vierkant, een klein beetje oblong. De vormgeving van het binnenwerk is heel sober en kaal, een beetje saai eigenlijk, maar daardoor krijgen de schilderijen extra aandacht.

Deze uitgave bevat elf brieven en briefkaarten van J.H. Leopold aan J.F. van Royen uit begin jaren ’20, over de totstandkoming van Oostersch bij de Kunerapers. De brieven geven een goede kijk op het zetten en drukken van deze uitgave en dankzij de uitvoerige inleiding van Dick van Halsema komen we ook de voorgeschiedenis te weten. Waar verduidelijking nodig was heeft Van Halsema voetnoten aangeleverd. Dit boek kreeg door het gebruik van de Romanée een magistrale typografische uitvoering. Deze letter werd in 1928 (dezelfde tijdsperiode als de brieven) door Jan Van Krimpen ontworpen voor Joh. Enschedé en Zonen in Haarlem. De cursief van de Romanée is heel apart. Het is Van Krimpens laatste letterontwerp (1948) en, net als de cursieven uit het begin van de zestiende eeuw, combineert het rechtopstaande kapitalen met cursieve onderkastletters. Ser Prop gebruikt de hele gereedschapskist die de zetkast hem biedt: kleinkapitalen voor acroniemen zoals PTT, sierkapitalen zoals bij de Q op de titelpagina en ongebruikelijke ligaturen zoals ct en fk. Wij waren zo onder de indruk van de kwaliteit van dit zetwerk dat we er met de loep op hebben gezeten.

Whatsapp bestond al in 1922. Je deed het alleen met ansichtkaarten, maakte de zin niet af en schreef de week erna gewoon het vervolg. En dat zeven weken lang. Met 38 verschillende postkaarten is Kaarten uit Berlijn bijna een facsimile uitgave, met de geschreven teksten mooi getypografeerd, leesbaar en van ontroerende eenvoud. Het achterliggende verhaal is om stil van te gaan zitten janken. Tegen wil maar met dank getrouwd, geven deze kaarten en teksten een goed tijdsbeeld. Lees ook de geschiedenis van Jan Feijlbrief, ruim voorzien van noten en ligaturen; alles is gedaan om er een meer dan volwassen uitgave van te maken. En technisch meer dan perfect uitgevoerd.

Een klein maar fijn boekje over een kleine ezel met buikpijn en een troostende eend. Het viel de jury direct op door de blikvanger op het omslag: een heldere afbeelding van de innig verstrengelde ezel en eend. Ook de andere dierentekeningen zijn eenvoudig maar spreken zeer tot de verbeelding. Zowel beeld als tekst zijn gesneden in lino en gedrukt in verschillende vrolijke kleuren op papier uit Indonesië en Nepal.

In dit ABCDarium wordt een groot aantal begrippen met betrekking tot het vak boekbinden in alfabetische volgorde beschreven. Het is uitgegeven als jubileumboek van de Genkse Vereniging van Boekbinders ‘&’ ter herdenking van het vijftienjarig bestaan in 2018. Vorm­geving en druk werden gedaan door Geert Stevens. De omslag is van canvasdoek met Nepalees gekleurde print en ziet er zeer smaakvol uit. Dit vakinhoudelijke boekje ziet er goed verzorgd uit en nodigt uit tot lezen. Je wordt benieuwd naar de andere omslagen.

Frans Kellendonk sprak in het radioprogramma Homonos in 1984 over homoseksualiteit. In deze korte radiolezing hekelde hij het emancipatoir activisme en het uitdrukkelijk uitdragen van de homoseksuele identiteit. Een mooi subtiel boekje met twee tekeningen van Gummbah en een naschrift van Jaap Goedegebeure. De cd waarop de oorspronkelijke lezing te horen is zit achterin het boekje. Allemaal erg mooi gedaan. De bindwijze in halfleer en het eenvoudige maar mooie foedraal maken deze uitgave tot een genot om te bekijken en te lezen.

Papieren kalenders, ooit een must voor een beetje drukker of groot bedrijf, zijn er bijna niet meer. Als Jurriaan Schrofer nog les had kunnen geven en Ewout Schikker ook in het klaslokaal was geweest, was het commentaar op deze maandkalender niet van de lucht geweest. Maar wat heb ik genoten van deze ogenschijnlijke brei van letters en spaties. De kok heeft het recept achterstevoren gelezen, maar alle ingrediënten zijn gebruikt en opgediend in de juiste kleurstelling. De vrijheid die Joos Wieringa in typografisch opzicht neemt is ontwapenend. Het móet ook schuren, anders weet je niet eens welke dag het is, dat je nog leeft en alles scheef staat (cursief heet dat). Morgen weer een dag.

Peter Bekker van de Koekanger handpers maakte enkele portretten in linosnede van de dichter en classicus J.H. Leopold. In een korte toelichting bij de portretten vertelt Bekker dat deze lino’s varianten zijn op een portret dat gebruikt is als het frontispice van de uitgave Qoraan kan passeeren, gedrukt door Ser Prop. In de portretten zijn verwijzingen te vinden naar voorwerpen uit het leven van Leopold, zoals een piano en een Arabische kalligrafische versiering op de achtergrond. Enkele lino’s zijn met de hand ingekleurd. De uitgave vormt een eenvoudig maar smaakvol geheel, waarbij het beeld en de tekst, gezet in de De Roos, mooi op elkaar aansluiten.

De titel van dit boekje gedrukt door Bubb Kuyper nodigt uit tot lezen. Alexander Reeuwijk beschrijft hierin hoe fantasie de artisticiteit voedt. Hij geeft hiervan enkele prikkelende voorbeelden. Ook heeft hij het over ‘outsiderkunst’, de relatie tussen artisticiteit en psychiatrie en andere wetenswaardigheden. Het is een dun, mooi geïllustreerd boekje dat prettig wegleest. De ets waarin Don Quichot zijn erotische fantasieën de vrije loop laat is heel grappig. ‘Zolang het bij gedachtes blijft is alles toegestaan. Dus durf compromisloos te fantaseren. In je hoofd is alles onbegrensd, in je hoofd mag je helemaal vrij zijn.’