Kleine avond

‘In dezen kleinen avond is / alles gauw gezegd met te luide stem. / Het is geen licht voor een roep uit de wildernis / of voor het timbre van Jeruzalem.’ Zo luidt het titelgedicht van deze bundel van twaalf gedichten uit het nagelaten werk van Pierre Kemp, gekozen door Wiel Kusters die ook een nawoord bij de bundel schreef. Zoals de meeste boeken van de Atalanta pers is Kleine avond een verfijnd samenspel van kleuren, typografie en tekst. De tekst is prachtig scherp gedrukt en krijgt de ruimte die hij nodig heeft. De kleur van het omslag, de schutbladen, banen en lijnen in de tekst, het tussenblad dat de teksten van het nawoord onderscheidt, het zetwerk, het is allemaal even stijlvol en perfect uitgevoerd. De subtiliteit van de vormgeving past naadloos bij de subtiliteit en de eenvoud van de gedichten.

Leopold

Persoonlijke bloemlezing uit de poëzie van J.H. Leopold. Marian Willink gaf het geheel een eigen ‘modernistische’ vorm: gezet uit de Grotesque condensed 33 en gedrukt op gespikkeld officio-ivoor (binnenwerk én omslag). Het omslag, met houten letters gedrukt, de schitterende illustraties (bij ‘Cheops’ bijvoorbeeld, of het lezende personage in blauw-en-wit met de subtiel terugkerende rode lijnen van het omslag), het leeslint en de geserreerd gezette tekstblokken maken van Leopold één der mooiste poëziebundels van de laatste decennia. In de woorden van de dichter is dit: ‘… een velijnen blad, / een boek, een open letterschat, / een gulden labyrinth, waarin / de vogels komen lezen, dat / de wind beschrijft, / de wolk, die overdrijft, / zet er de stippen en de tittelteekens in.’

Sombere honden

‘SH’ staat in somber grijs onder de titel in twee grote hoge letters op het omslag. Het omslag voelt aan als een zachte hondenvacht zonder dat het truttig is. Dit geef heel mooi de compleetheid aan van dit boekje.
De inhoud bestaat uit een zestal etsen van zes verschillende honden. Alle zes op een eigen manier geïllustreerd en allemaal even somber. De pagina’s zijn in vier katernen van vier pagina’s gebonden in een bijzondere harmonica-rug. Het omslag heeft een blanco extra naar binnen gevouwen vel papier waardoor het geheel stevig aanvoelt. Het boek overtuigt. Eenvoudig, maar goed gedaan. Complimenten!

Voorjaarslunch te Voorhout

Deze uitgave is de speelse rapportage van een langdurige lunch in april 2006. Kennelijk was dit een memorabele bijeenkomst, want het plezier waarmee de verslaglegging is gemaakt, komt je op elke bladzijde tegemoet. Drie van de disgenoten verzorgden deze uitgave. De tekst is van Jos van Hest en Machtelt van Thiel, die ook met Frans van Lieshout het bindwerk verzorgde. Van Lieshout was verder verantwoordelijk voor het ontwerp, de uitvoering en de prachtige typografische illustraties. Deze illustraties geven zich niet direct prijs, maar blijken uiteindelijk gewoon leesbaar te zijn. Op uiteenlopende papiersoorten en in verschillende leden van de Avenir letterfamilie worden in de drie delen Dorst, Kwestie en Nadorst flarden van een gesprek weergegeven. Het geheel is een ‘doordraaiboek’: de delen twee en drie zijn pas toegankelijk als je het boek omdraait. Met koperen schroeven worden de bladen bij elkaar gehouden. Ook dit draagt bij aan het speelse karakter, maar maakt het bladeren minder eenvoudig. Het kleur- en textuurrijke geheel dat duidelijk met liefde is gemaakt, heeft jammer genoeg maar een oplage van tien, waarvan hoogstwaarschijnlijk negen voor de disgenoten. Is er al een bestemming voor nummer 10?

Brepologische Bevindingen

Deze uitgave maakt onderdeel uit van het eindexamenproject van Maaike de Jong. Het boek gaat over een onderzoek naar de schoonheid en de geschiedenis van de Brepols drukkerij te Turnhout in België. De drukkerij staat al ruim dertig jaar leeg, maar de sporen van haar geschiedenis zijn nog niet uitgewist.
Het beeld van een bezoek aan de drukkerij is mooi en evenwichtig vormgegeven. Oude gevonden loodzetsels dienen als illustraties in de boekvormgeving. Eigen gemaakte foto’s worden afgewisseld met beelden uit het archief. De terughoudende bijna onzichtbare typografie van de lopende tekst is zeer gepast en staat in mooi contrast met de illustratief verzorgde typografische ‘quotes’ die gaan over de geschiedenis van de drukkerij. Het geheel geeft heel goed de beleving weer van de drukkerij toen en nu.
Het ritmisch illustratief gezette loodzetsel op het warm aanvoelende omslag getuigt van de liefde voor de drukkerij. Hiermee is eigenlijk alles gezegd: een ode aan de oude drukkers van Brepols.

Wat bleef van de ontroering

In de literaire nalatenschap van C.O. Jellema bevindt zich een typoscript met twaalf brieven van Jellema en zijn toenmalige partner Hans Stolp. Deze werden in de zomer van 1976 vanuit Griekenland verstuurd aan het bevriende echtpaar Marjo en Theo van Woerkom. In deze uitgave van de Avalon Pers werden alleen de zeven door C.O. Jellema geschreven brieven opgenomen, voorzien van een persoonlijk nawoord van Theo van Woerkom.
De titel Wat bleef van de ontroering geeft het beschouwelijke en vaak melancholieke van de brieven treffend aan. Net zo treffend is het frontispice, een houtgravure van Peter Lazarov. Het trompe-l’oeil met foto’s, briefjes en veren, achteloos in een frame gestoken appelleert aan de herinnering van een vriendschap. Binderij Phoenix bond tien exemplaren voorbeeldig in halfperkament. De tekst, gezet uit de Bembo, is jammer genoeg nogal schraal gedrukt. Dit doet wel wat afbreuk aan dit verder fraaie boek.

M’riek 2003–2007

In een oplage van drie (!) stuks bundelde Marieke Brommersma haar verzameld grafisch werk: projecten uit haar studietijd aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten te Den Haag en uit haar eerste jaren als freelance grafisch ontwerper. Haar verbeelding is niet enkel picturaal, maar evenzeer ‘typo-grafisch’. Herhaaldelijk duiken letters op als vormen (‘Downtown’: hoogbouw met letters) of als verbeelding van een onderwerp (de magistrale poster voor het North Sea Jazz Festival 2004). Keurig gedrukt met een laserprinter en op kleur gerangschikt, is dit een inspirerend rustpunt op weg naar een letter-rijke toekomst.

Vier prozajuweeltjes

Prachtige uitgave van vier korte Kafka-teksten in de vertaling van Nini Brunt. Hester Verkruissen gaf het geheel subtiel vorm: gezet uit de Bembo (modern klassiek!) en gedrukt op Zerkall Bütten, met een superieure titelpagina, waarvan de tinten als vlechtlijnen doorlopen tot in het colofon. Niet te verbeteren, nagenoeg volmaakt.

Mary is a cow

‘Mary is a cow, Jenny is a cow, Betty is a cow, Lulu is a cow.
And I am Tom the cowherd, I look after the cows.’
De eenvoud van de tekst komt helemaal tot zijn recht in deze zowel eenvoudig als prachtig vormgegeven vier-kleuren plano. Vorm en druk sluiten fraai op elkaar aan: op de rug van de koeien vormen de drukstrepen de vlekken van de koe. Hoewel het centreren van de tekst en illustraties uitgangspunt is, zijn de eerste vier regels verticaal dwars boven de illustratie gezet, hetgeen bij het lezen van de tekst voor de gewenste dynamiek zorgt. De oranje koe springt eruit, maar als je iets langer kijkt valt ook de heldere groene koe je op. Tom ‘the cowherd’, daar gaat dit liedje van Ivor Cutler over. Een mooi detail is dat de hoed van Tom gevormd wordt door de rug van zijn koeien. Maar ja, het zijn ook zijn beesten waar hij voor moet zorgen en uiteindelijk gaat hij daar ook op lijken.

Bedrukt papier 2

Dit tweede deel uit een reeks Bedrukt papier maakt nieuwsgierig naar de andere delen. De jury was unaniem in haar oordeel: uitzonderlijk. Voor deze productie werd bijna alleen gebruik gemaakt van koperen lijnen, van haarlijnen tot volvette lijnen gedrukt in heel veel verschillende kleuren. Buitengewoon knap om met deze middelen tot zoveel variatie te komen Elke pagina is verrassend origineel en spannend. Het zijn 41 grafiek bladen op Japanse wijze gebonden, die allemaal zo mooi zijn dat ze per stuk ingelijst zouden kunnen worden. Het oblong formaat komt bij deze uitgave goed tot zijn recht.

Mooi Marginaal