Veel inzenders bij Mooi Marginaal werkten samen in deze bundel van Stichting Grafisch Centrum uit Groningen. Het betreft hun letterproef, de rijkdom uit de kasten van de leden wordt breed uitgemeten.
Dankzij de verschillende vormgevingsopvattingen neemt deze letterproef je mee van de ene verrassing naar de andere.
De Japans gebonden uitgave wordt beschermd in een zorgvuldig beplakte zware doos.

Alex Barbaix drukte naar ontwerp van Jan Sonntag een uitgave in drie delen waarin teksten van Dante per deel gekoppeld worden aan de beeldend kunstenaars Bacon, Bosch en Beuys. De werken van de kunstenaars zijn grafisch bewerkt.
In traditionele kunstboeken worden kunstwerken gereproduceerd; er wordt een poging gedaan de reproductie zo dicht mogelijk bij het origineel te krijgen. Hoe moeilijk dit is valt waar te nemen als je een afbeelding uit een kunstcatalogus vergelijkt met een tentoongesteld werk. Hoe armoedig blijkt dan de vierkleurendruk te zijn.
In Dante/Bosch, Dante/Bacon en Dante/Beuys is Jan Sonntag zelf de scanner en heeft hij de werken van de kunstenaars gepixeld in zetwerkornamenten. Zodoende heeft hij persoonlijk gekleurde vertalingen van de werken gemaakt, waardoor hij je noopt er met zijn ogen naar te kijken. Het moet monnikenwerk geweest zijn.
De drie gesigneerde bundels zijn alledrie liefdevol in een verschillend gekleurd vilten omslag gewikkeld.

In de reeks ‘Tijdverdrijvers’ drukte Peter Bekker deze herinneringen aan de predikant en tekenaar/schilder Ecky Fernhout. In een afwisselende, verzorgde vormgeving wordt in het kort aandacht besteed aan zowel het beeldende werk als aan de preken van Fernhout. De tekst werd gedrukt in zwart en rood en verlucht met een ingeplakte kleurenreproductie van een aquarel van Fernhout en twee linosneden van Peter Bekker, waarvan er één tevens los bijgevoegd is. De titelpagina heeft een opvallende typografie, met het begin van de biografische schets die doorkruist wordt door de titel, de ondertitel en het impressum.

‘Van ordening naar chaos’ is de voornaamste indruk, die men krijgt als men met een vergrootglas naar een vierkleurendruk kijkt’, schrijft Jaap Binsbergen in het colofon van de uitgave Een open oog. Zijn werk is echter alles behalve chaotisch. Op de rechterpagina’s is een uit typografisch materiaal opgebouwd sterk uitvergroot oog afgedrukt. Elk van de vier kleuren apart, en daarna over elkaar heen gedrukt. Heel mooi op het zachte Desiderius 120 grams.
Op de linkerpagina’s staan uitdrukkingen die betrekking hebben op het oog. Binsbergen verwijst in zijn colofon naar het oog dat typograaf Pieter Groot op een streekbus stempelde: van dichtbij een abstract kleurenfeest, van veraf een perfect oog. De jury dacht meteen aan de telefoonkaarten van Jaap van Triest en het omslag van de monografie over Wim Crouwel, waarbij men pas op afstand ziet dat ‘de chaotische kleurenpracht’ een afbeelding is van een jonge Crouwel met vlinderdas.
De Stichting Lettergieten wordt bedankt voor de stippen en het bindwerk was bij Erik Schots in goede handen. Kortom: een lust voor het oog!

Alles aan deze uitgave ademt een klassieke perfectie. De korte prozatekst is mooi getypografeerd, met ruime marges, en is helder en egaal gedrukt uit de Dante. Er is een goede keuze van materialen gemaakt, waarbij het papier, de schutbladen, de in goud gestempelde halfperkamenten band en de simpele kartonnen schuifdoos prachtig bij elkaar passen. Zelfs de rugtitel in kapitalen is voorbeeldig op de zeer smalle rug gezet. Hulde!

Ter nagedachtenis aan de boekhistoricus Bert van Selm organiseert de Vakgroep neerlandistiek van de Universiteit Leiden bij de opening van het Academisch Jaar een boekhistorische lezing. Gerard Post van der Molen verzorgde de uitgave van de dertiende Bert van Selmlezing. Hij liet zich inspireren door de boekvormgeving uit de zestiende eeuw – de periode die in de lezing wordt behandeld.
Oblong formaat, de tekst in twee kolommen, door drukkerij Mosterd & Van Onderen! netjes in offset gedrukt.
Alle lof voor degenen die zich gezamenlijk inspannen om dit initiatief binnen het beperkte budget overeind te houden.

Op elke pagina van deze leporello, waarop afwisselend fragmenten van Leopold, Cunningham, Japanse haiku en graffiti uit Pompei zijn afgedrukt, staat – als was het een paginanummer – één letter van het woord ‘Melancholi’ in de linker benedenhoek, gedrukt in donkergroen uit een biljetletter. Die letters fungeren door hun isolement als een terugkerend typografisch element dat tegenwicht biedt aan de uit diverse lettertypes gezette korte tekstfragmenten en de drie surrealistische houtgravures van de hand van drukker Peter Lazarov.
Hoewel de veelheid aan stijlen het gevaar van rommeligheid kan opleveren, zorgt de consequent doorgevoerde plaatsing van de teksten en illustraties op de pagina met een ruim gebruik van wit voor voldoende rust en samenhang. Het blanco omslag geeft helaas een eerste indruk van saaiheid, maar die wordt door de stijlvolle inhoud geheel gelogenstraft.

Shoji is een in twee kleuren boekdruk vervaardigd leporello-boek: de tekst (van Teodor Lazarov) in oker, de prenten (van Peter Lazarov) in diepzwart. Twee prenten zijn op een intrigerende wijze over de vouwen geplaatst, waardoor de korte teksten een opvallende spanning verkrijgen.
Als omslag is er tweelaags handgeschept Japans kozo-papier geplakt op de leporello, waardoor het boek een uiterst kwetsbare maar ook sublieme presentatie verkrijgt. Het papier is door de kunstenaar/drukker zelf in Japan vervaardigd.
Deze uitgave is een meesterlijk voorbeeld van het eigentijdse kunstenaarsboek.

De angst voor ontlezing heette in 1954 ‘leesverloedering’. Joke Linders beschrijft smakelijk hoe Annie M.G. Schmidt en Fiep Westendorp in opdracht van de CPNB een boekje ‘ter bevordering van het lezen’ samenstelden.
Pauline van Wensveen van de Vette Venus Pers is het niet te doen om ingewikkeld drukwerk en geraffineerde typografie. Het gaat haar om het plezier van het maken van een leuk boek, liefst voorzien van de nodige ironie. Samen met Hans Rombouts drukte ze het omslag in boekdruk. De katernen zijn met de hand genaaid en ingelijmd.
Een aanrader voor ieder die zich zorgen maakt over de tanende belangstelling voor het lezen. Vroeger was het nog erger!

Dit charmante miniatuur-boekje (eigenlijk een schriftje) is klassiek van vormgeving, maar met behulp van eigentijdse ICT-techniek van de gewenste klassieke letter voorzien: de Garamond is computer-gestuurd gegoten, maar wel weer handgedrukt op een Korrex-pers.
Moxons serieuze waarschuwingen voor brandgevaar bij de vervaardiging van drukinkt (die gekookt en gebrand moest worden) maken opnieuw duidelijk dat de meesterdrukkers van weleer over grote kennis en vaardigheden moeten hebben beschikt. Moxon prijst de Hollandse drukkers van zijn tijd om hun uitstekende drukinkten, waar hun Engelse collega’s niet aan konden tippen.
Het onpretentieuze plezier van het boekenmaken blijkt volop uit deze sympathieke uitgave. Het nietje in de rug werd tijdens de afwerking nog verwijderd om plaats te maken voor een echte cahiersteek!