Uitgeverij De Zingende Zaag, gedreven door de Haarlemse stadsdichter George Moormann, timmert al achttien jaar aan de weg met verrassende poëzie-uitgaven. Op uitnodiging van Moormann schreef een groot aantal hedendaagse Nederlandse dichters een of twee gedichten, bedoeld als talisman. Het concept werd vervolgens vormgegeven door Jo Klaps van Brussels Lof. Alle gedichten kregen een illustratie, die in veel gevallen bestaat uit een zeer concreet object of symbool, dat zeer gestileerd, als een pictogram, het gedicht begeleidt. Dit zou in theorie tot een wat saai geheel kunnen leiden, ware het niet dat er een zeer creatieve invulling aan de illustratie van veel van de gedichten gegeven is.
De bundel werd in zwart, grijs en vaak uitbundig rood gedrukt, waardoor een levendig geheel ontstond. De buitenkant van het boek heeft eenzelfde uitbundigheid. De omslagen zijn namelijk voorzien van in paars bedrukte platten van boekbinderskarton, de rug is beplakt met fel geel linnen en de voorsnede is dezelfde kleur geel beschilderd. De uitgave wordt gecompleteerd door een paars en een geel leeslint.

Hier is goed over nagedacht. Het begint al met het ‘open ruggetje’: genaaid, gebrocheerd zonder omslag en vervolgens de inhoudsopgave, die een alfabetische index blijkt te zijn. Als de lezer zich afvraagt hoe dit boek te hanteren, volgt er een heldere gebruiksaanwijzing.
‘Rijk’ vertelt de geschiedenis van een kwart eeuw Stichting De Arm: de Alternatieve Renovatie Maatschappij. Een particulier initiatief uit de jaren tachtig dat zichzelf niet heeft verloochend en nog steeds op dezelfde grondslag functioneert, zonder subsidie! Stichting De Arm bekommert zich om diegenen die het net niet redden in de moderne maatschappij. Zij biedt werk in haar kringloopwinkels, fietsenwerkplaats, zorgt voor kinderopvang, begeleiding, opvoeding en wat niet meer.
Bram Nijssen was net afgestudeerd aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht toen hem gevraagd werd deze uitgave te verzorgen. Later voegde mede-student en fotograaf Rob Hornstra zich bij hem. ‘Toen werd Rijk nog rijker’, zeggen ze zelf. Ze maakten een fascinerend tijdsbeeld in foto’s, krantenknipsels, kasboeken, persoonlijke brieven en interviews. Door de originele ordening van het materiaal is deze geschiedenis geen praatje met een plaatje geworden. Alle elementen dragen bij aan de samenhang van het boek.
Hulde aan de makers die het boek ook zelf hebben uitgegeven.

De Ergo Pers staat bekend als het onbetwiste bolwerk in de Lage Landen van de grote traditie van de luxueuze, Franse bibliofilie, met haar indrukwekkende reeks van uitgaven van oorspronkelijke grafiek vergezeld van niet eerder uitgegeven literaire teksten. Het gebruik van exclusieve papiersoorten, bijzondere banden en cassettes, royale formaten, en de toepassing van diverse druktechnieken bij dezelfde productie zijn de Ergo Pers toevertrouwd.
De slapende goden/Sueños y otras mentiras is niet alleen een fraai voorbeeld van hedendaagse boekkunst, het is tegelijk verrassend vernieuwend van concept en ontwerp. De keuze van de heldere, koele maar tegelijk elegante Frutiger als tekstletter, en het sobere maar toch monumentale typografische ontwerp voor de tekstpagina’s, verlenen de trefzekere tekeningen en hun kleuren alle ruimte.
Het geraffineerde, zowel in boekdruk als met de etspers uitgevoerde, beslist gedurfde omslag geeft deze kunstuitgave een stralende presentatie waarmee de boekkunst-traditie als het ware nieuw leven wordt ingeblazen.

Jeugdboek over het De Pinto-huis, Amsterdams beroemdste pand dat niet aan een gracht ligt, genoemd naar de zeventiende-eeuwse Portugees-Joodse bewoners van het huis. Op het nippertje niet gesloopt voor auto en metro in 1975, werd het na restauratie een filiaal van de Openbare Bibliotheek Amsterdam.
Tien kinderen tussen de acht en twaalf jaar schreven het verhaal, illustreerden het en maakten er vooral een levendig ambachtelijk boek van. De oplage van vijftien ‘handgemaakte’ exemplaren werd gedrukt op HV Bond vergé met lino’s, stempels, ets en lijmdruk en door Jeroen Beets gebonden in een linnen band met een omslag in lino en foliedruk. Eerder maakten groepen kinderen in buurtcentrum ‘De Boomsspijker’, begeleid door Barbara Wichers Hoeth, Jeroen Beets en Arthur van Norden, reeds boekjes over ‘Het geheim van’ de Waag (2001), het Scheepvaarthuis (2002), de Zuiderkerk (2003) en het Rembrandthuis (2004). Met ‘De Pinto’ bereiken ze een overtuigend resultaat: een geslaagd boek met een duidelijke maatschappelijke meerwaarde. Bibliofilie als educatieve zingeving…

Het inmiddels legendarisch geworden ‘groeiboek’, dat in 1987 is gestart door de boekhistoricus Bert van Selm en de kenner van grafische technieken Gerard Post van der Molen (die het project na Van Selms dood in zijn eentje voortzet), telt anno 2005 niet minder dan twaalf afleveringen. Het ‘groeiboek’ is een reeks afleveringen met publicaties over Nederlandse boekgeschiedenis, geschreven door toonaangevende onderzoekers, ambachtelijk gedrukt voor een beperkte groep van intekenaren.
De twaalfde aflevering, waarin Adri Offenberg, de expert van de Hebreeuwse boekgeschiedenis, schrijft over het befaamde achttiende-eeuwse ‘Athias-kastje’ met Hebreeuws typografisch materiaal (het wordt thans bewaard in de Amsterdamse Universiteitbibliotheek), is een bijzondere aanwinst van het ‘groeiboek’. Het biedt behalve een instructieve tekst ook de reproductie van een tekening van Jos van der Zee en enkele facsimile’s van een prospectus van de achttiende-eeuwse drukkerij, waar het materiaal van het kastje gebruikt is.
Het ambachtelijke, handgezette en handgedrukte, langjarige ‘groeiboek’-project is om vele redenen prijzenswaardig, zowel om de inhoud als om de typografische uitvoering.

Het boekhistorische onderzoek dat Piet Verkruijsse deed naar de boekuitgaven van de zeventiende-eeuwse Amsterdamse drukker Cornelis Fransz leidde tot de toevallige ontdekking in een Zweedse bibliotheek van drie nog niet bekende gedichten van Bredero, die door deze dichter gepubliceerd blijken te zijn in een van Fransz’ publicaties.
Deze bijzondere literair-historische ontdekking heeft destijds tot veel publiciteit aanleiding gegeven, maar pas met de fraaie uitgave van de Lojen Deur Pers zijn Bredero’s aansprekende, virtuoze verzen voor geïnteresseerde lezers toegankelijk geworden.
De drie gedichten zijn, vergezeld van eigentijdse hertalingen, met de hand gezet en in boekdruk afgedrukt. Een kort nabericht van Verkruijsse documenteert de ontdekking.
De keuze voor het oblong-formaat lijkt een subtiele verwijzing naar de gangbare uitvoering van bekende zeventiende-eeuwse liedboeken.
De in halfperkament gebonden luxe-exemplaren hebben een mooie kartonnen band die beplakt is met een opvallend gestructureerd gelig papier, waarop de bladgouden titel-belettering een riant effect geeft.

Petrarca’s beklimming van de Mont Ventoux wordt wel eens beschouwd als de geboorte van het moderne zelfbewustzijn. In 1906 publiceerde de dichter J.H. Leopold zijn vertaling van de beroemde brief in de Mededelingen der Nederlandsche Alpen-Vereeniging. Voor deze herdruk, met toelichting en aantekeningen door W.P. Gerritsen, koos Dominiek van Gent voor een heldere en overzichtelijke vormgeving.
De tekst, uiteraard uit een echte Renaissanceletter – de Jenson – is strak tegen de binnenmarge gezet, met een ruime zijmarge en ondermarge met daarin blokjes noten.
Eén illustratie: een linoleumsnede van Frans Laurentius, naar een zestiende-eeuws portret van de Italiaanse humanist.
Functioneel en tot in de puntjes verzorgd boekje, dat waarlijk tot lezen verleidt.