Nieuwe gedichten

Het boekhistorische onderzoek dat Piet Verkruijsse deed naar de boekuitgaven van de zeventiende-eeuwse Amsterdamse drukker Cornelis Fransz leidde tot de toevallige ontdekking in een Zweedse bibliotheek van drie nog niet bekende gedichten van Bredero, die door deze dichter gepubliceerd blijken te zijn in een van Fransz’ publicaties.
Deze bijzondere literair-historische ontdekking heeft destijds tot veel publiciteit aanleiding gegeven, maar pas met de fraaie uitgave van de Lojen Deur Pers zijn Bredero’s aansprekende, virtuoze verzen voor geïnteresseerde lezers toegankelijk geworden.
De drie gedichten zijn, vergezeld van eigentijdse hertalingen, met de hand gezet en in boekdruk afgedrukt. Een kort nabericht van Verkruijsse documenteert de ontdekking.
De keuze voor het oblong-formaat lijkt een subtiele verwijzing naar de gangbare uitvoering van bekende zeventiende-eeuwse liedboeken.
De in halfperkament gebonden luxe-exemplaren hebben een mooie kartonnen band die beplakt is met een opvallend gestructureerd gelig papier, waarop de bladgouden titel-belettering een riant effect geeft.

De beklimming van de Mont Ventoux

Petrarca’s beklimming van de Mont Ventoux wordt wel eens beschouwd als de geboorte van het moderne zelfbewustzijn. In 1906 publiceerde de dichter J.H. Leopold zijn vertaling van de beroemde brief in de Mededelingen der Nederlandsche Alpen-Vereeniging. Voor deze herdruk, met toelichting en aantekeningen door W.P. Gerritsen, koos Dominiek van Gent voor een heldere en overzichtelijke vormgeving.
De tekst, uiteraard uit een echte Renaissanceletter – de Jenson – is strak tegen de binnenmarge gezet, met een ruime zijmarge en ondermarge met daarin blokjes noten.
Eén illustratie: een linoleumsnede van Frans Laurentius, naar een zestiende-eeuws portret van de Italiaanse humanist.
Functioneel en tot in de puntjes verzorgd boekje, dat waarlijk tot lezen verleidt.

Bij uitstek jazz

De kracht van deze uitgave ligt in het bijzonder in de rake typografische typering van twee uiteenlopende jazzmusici. Het gedicht van Remco Campert over Charlie Parker is gedrukt op een achtergrond die bestaat uit een in zacht oker gedrukte tekst in biljetletters van diverse corpsen, hetgeen een wilde, swingende sfeer oproept. De tekst van de achtergrond, onder andere bestaande uit de titel van deze uitgave, loopt door over de drie pagina’s van het gedicht. Het tweede gedicht, dat over Chet Baker, laat nog net de laatste Z (van jazz) van de achtergrondtekst op de voorafgaande pagina’s in de blanco-marge zien, maar heeft verder een rustige typografie, waarbij enkele regels gezet zijn uit een iets grotere cursieve letter. Daardoor krijgen de pagina’s een melancholieke, romantische sfeer. Het is jammer dat de herkomst van de mooie achtergrondtekst nergens in deze uitgave verantwoord wordt.

Keer tot uzelve in

Het spannendste element van dit boekje wordt gevormd door de acht typografisch bewerkte afbeeldingen van (fragmenten van) het door Paula Modersohn-Becker geschilderde portret van Rilke. De portretten, gedrukt in verschillende tinten blauw en grijs, bereiken hier en daar een hoge mate van abstractie, vooral wanneer ze gecombineerd worden met gedigitaliseerde grote houten biljetletters. De opvallende helblauwe kleur van het omslag komt niet alleen terug in de afbeeldingen, maar ook in de (hoofdstuk)titels en het colofon, en verbindt alle elementen van deze uitgave tot een eenheid.

Een vijge-boom

Dit sympathieke boekje maakte onderdeel uit van het drukkersproject ‘Dichter des Vaderlands’ en werd, zoals vaker het geval bij uitgaven van margedrukkers, geheel door één persoon vervaardigd. Het werd ontworpen, gezet, gedrukt, geïllustreerd en gebonden door Marja Scholtens.
Vooral de in vier kleuren van hout gedrukte illustratie van de vijgenboom binnenin het boekje is inventief: aan de bovenzijde van de in vier delen uitslaande tekstpagina strekt zich een tak uit met vijgenbladeren en vijgen. Gevouwen is het te lezen als een boek, en uitgevouwen oogt het als een soort rijmprent. Ook omslag en titel zijn versierd met de bladeren en vijgen.
De keuze om de tekst geheel in rood te drukken pakt prachtig uit in combinatie met het uitbundige groen van de bladeren en de bruine en blauwe accenten van tak en vijgen.

Arty animals

In een kleurig cahier op groot formaat heeft de tekenaar Walter Siemens enkele van zijn ironische hommages aan sommige grootmeesters van de moderne schilderkunst bijeengebracht – van Roy Lichtenstein tot Pablo Picasso en Francis Bacon. De namen van deze kunstenaars zijn echter door de getekende dieren iets anders gespeld, en Siemens’ ongecompliceerde dieren begroeten ‘hun’ kunstenaars met een uiterlijke verschijning, die een bijzondere affiniteit laat zien met het artistieke merkteken van hun idolen.
De informele presentatie van het tekencahier (gebonden met een dubbele cahiersteek!) past uitstekend bij de feestelijke tekeningen. Het geheel is prachtig in zeefdruk uitgevoerd op een maar liefst 220 grams zwaar offsetpapier.
Siemens’ uitgave is een aantrekkelijk, niet-pretentieus voorbeeld van het eigentijdse kunstenaarsboek, uitgebracht als multiple.

Maan

De verbeelding van stenen die van de aarde naar de maan gegooid worden vormt de kern van deze koppermaandag-uitgave. Op voor- en achterzijde van het blad (respectievelijk titelpagina en colofon) lijken het nog losse typografische elementen, maar op de binnenzijde van het blad zijn de betekenis van de grijsgroene kwart bol (aarde), de gele halve bol (maan) en de in een boog gezette stippen die beide elementen verbinden duidelijk, zeker in combinatie met de licht absurdistische overpeinzingen over de maan, geschreven door de Russische avant-gardist Charms. Een uitgave waar het plezier van afstraalt.

Een vergeten man

Boris Rousseeuw heeft bij zijn Carbolineumpers te Wildert uitgegeven: Een vergeten man, de correspondentie van Stijn Streuvels met Leo Vandaele, ingeleid en bezorgd door Paul Thiers.
Het boek verraadt door de zetspiegel, de gekleurde kapitalen, de perkamenten band en het foedraal een bijzondere liefde voor de traditionele boekkunst, maar het toont daarnaast ook een ongegeneerde toepassing van eigentijdse elementen: ingeplakte foto’s en een stofomslag van kleurenkopie. Dit liefdevol handgemaakte boek wordt door de jury zowel om zijn vorm als om zijn inhoud gewaardeerd.

‘Nunzia d’aprile’

In het colofon begint een tekst die doorloopt op alle pagina’s (inclusief recto en verso van het omslag) van het boekje, en die de titel, de inhoud en de bedoeling van deze bundel samenvat: ‘In de Bonnefant/drukte deze/feestbundel/‘Nunzia d’aprile’/als/bloemlezing/voor Marlies Louwes/‘Nunzia d’Aprile’/met gedichten van/(…)’ waarna per tekstpagina de naam van de dichter volgt.
Deze doorlopende tekst, gedrukt uit de letter Othello, contrasteert zowel in corps als in kleur met de fraai uit de Koch Antiqua gezette gedichten, maar vormt er desalniettemin een organisch geheel mee: de groot, in rood gedrukte namen van de dichters die de gedichten doorkruisen, zijn niet storend maar van een toegevoegde esthetische waarde. Een voorbeeldige uitgave.

In G

Bij de dichtbundel In G van Wim van Til heeft Gerrit Westerveld linosneden gemaakt. De drie kleuren die hij toepast, worden gebruikt op de tekstpagina’s, maar zelden alle drie tezamen, waardoor de verschillende pagina’s (respectievelijk de Franse titel, het titelblad, de gedichten en het colofon) zich onderling goed onderscheiden maar toch een coherent geheel vormen.

Mooi Marginaal