Perfect in zijn eenvoud is Ik heb hier meneer Elsschot in de winkel van Dick Wessels, een gezamelijke uitgave van Demian en Het Gonst. Zestien pagina’s telt het binnenwerk van deze uitgave, beeldschoon gedrukt in de Gill. Deze worden bijeengehouden door een cahiersteek met een felrood omslag en daaromheen zit nog een transparant geel omslagje. Het boekje is uit het midden gevouwen, waardoor het achterste gedeelte een centimeter groter is dan het voorste. Het geheel wordt bijeengehouden door een buikbandje met op de voorkant een typografisch handje en op de achterkant een uitspraak van Elsschot over de Snoecks: ‘dat ding wordt tegenwoordig schoon uitgegeven’. Prachtig vond de jury de dubbele titelpagina met het gekantelde ‘ik’ en de knalrode komma.

Pastei is blij en wij met Pastei. Alex Barbaix had zijn drukkerij gevestigd op de Recht Boomssloot te Amsterdam, maar moest zijn werkplaats opgeven ten bate van de huiseigenaar. Gelukkig heeft hij weer een eigen stek gevonden op het Veem, want in de drukkerij van de Rietveld Academie, waar hij twee dagen per week werkt, lieten de studenten hem niet met rust als hij zijn eigen ding aan het doen was. Mooi Machinaal heet zijn inzending, let op de typisch Barbaixe woordspeling. Met een knipoog naar het marginaal drukwerk, drukte hij op zijn Heidelberg degelautomaat veelkleurige plano’s met typografisch materiaal in een oplage van 49 exemplaren. Gelukkig zitten de vellen los in een map, dan kun je ze tenminste in een wissellijst boven de bank hangen. Kunst is het, rücksichtlos machinaal!

Elisabeth Tonnard (geb. 1973) is schrijver, vertaler en sedert 2006 actief als beeldend kunstenaar in de Visual Studies Workshop in Rochester, NY. De wereld is er bestaat uit vier gedichten, vol subtiele verwijzingen naar eigen werk en naar het wereldwijde literaire en beeldende universum. De dubbele vermelding van titel en auteursnaam op het omslag reflecteert haar gelijktijdig verschenen ‘kunstenaarsboek’ Two of us: encounters (2007). ‘De zee is groen’ luidt de eerste regel, die meteen alludeert op het helgroene schutblad aan het begin van het boek en de lichtgroene signatuur van de auteur als afsluiting van het colofon. Deze doordacht gestructureerde bundel is uiterst zorgvuldig afgewerkt en trekt de lezer de tekst binnen.
De vier gedichten werden vormgegeven door Johan Velter, gezet uit de Albertina en op Bioset 90 grs. gedrukt bij Jozias Boone in Gent. De 127 exemplaren zijn niet genummerd maar ‘gewoord’: 99 met elk een ander woord uit ‘Ergens waar zij ook is’ (dat 99 woorden telt!); 28 met een woord uit ‘De waterslak’.

Het onderwerp van dit boek van 80 pagina’s komt zowel in de tekst als in de illustraties steeds weer terug. Het zetwerk moet enorm veel rekenwerk gekost hebben. Het gehele boek, inclusief alle illustraties en tabellen, is gezet en opgebouwd uit koper en lood. Het drukwerk is onberispelijk en het geheel is in linnen gebonden met daarom heen een omslag in 2 kleuren. Het is bijna niet voor te stellen dat dit boek met de hand gemaakt is in een oplage van 100 exemplaren. Wat een vakmanschap!

Beweging zit er aan alle kanten van deze uitgave. Het omslag laat een stromende beweging zien die nieuwsgierig maakt naar de binnenkant. Als de uitgave opengeslagen wordt, verrast het gele papier, dat ook in het omslag zit. Ingenaaid is een 3–slag gevouwen plano met een gedicht van Tom van Deel en een vinylsnede van Doortje de Vries. Een smaakvolle uitgave waar vorm en inhoud elkaar vinden.

Cyclocross is de titel op de bruine envelop waar deze uitgave zich in bevindt. De titel typeert goed wat je te wachten staat als je de envelop opent. Tevoorschijn komt een uitgave met zeven kleurige en krachtige illustraties gedrukt op stevig off-white papier. De zeven portretten spetteren van de pagina af, hoewel ze allemaal ook wel iets statisch hebben. Een mooie tegenstelling. Subtiel zijn de fel groene ogen, die je indringend aankijken.
De illustraties worden begeleid door eenvoudige teksten, die illustratief zijn getypografeerd met het wiel als uitgangspunt. In alle letters die een cirkel in zich hebben, is een fietswiel verwerkt. Hierdoor ontstaat heel eenvoudig de Cyclocross die ons als kijker is beloofd. Zeker als dit ook nog eens ondersteund wordt met modderspetters die je links en recht om de oren vliegen. Saillant detail is dat de uitgave toepasselijk en verzorgd is gebonden met een cahiersteek die als vier spaken alles bij elkaar houdt.
Mooi, krachtig en met liefde gemaakt.

‘Soms / vanuit een hoek / kijken mij / dingen aan / vanuit de schaduw / van de kathedraal’ luidt de tekst van dit kunstenaarsboek, een soloproductie van Carola Rombouts. Foto’s, lino’s, tekeningen, vormgeving en bindwerk zijn alle van haar hand. Het is een indrukwekkende aaneenschakeling van associatieve beelden van dood, moederschap en de broosheid van het bestaan. De beelden spelen direct op het gevoel en stemmen niet vrolijk. In een gelijknamig werk geeft Rombouts haar visie op de wereld, waarin waanzin is verbonden met melancholie en verwondering met onmacht. Rigodon is ook de titel van het laatste boek van Louis-Ferdinand Céline over de ondergang van de Westerse beschaving.
Het kleurgebruik is sober en subtiel in tegenstelling tot de vaak heftige beelden. Het omslag had wat meer aandacht verdiend.

Zo zou het zijn werd in een wat donkerder oranje gedrukt op het oranje-oranje omslag. Een simpele kunstgreep waarmee de titel subtiel onder de aandacht wordt gebracht. Het is eigenlijk een doeltreffende verbeelding van de contemplatieve titel. De publicatie bestaat uit één opening. Op de linkerpagina de titel en op de rechterpagina het gedicht. Door het gebruik van hetzelfde donkere oranje voor het ornament waarmee de titel wordt afgesloten en de initiaal waarmee de tekst wordt geopend, worden beide bij elkaar gebracht. Nog één keer komt deze kleur terug: in het monogram van de drukker, Ser Prop. Door het subtiele kleurgebruik en het voorbeeldige zet- en drukwerk werd dit een bijzonder stijlvolle publicatie.
Minder is meer.

De jury had het erg moeilijk met deze uitgave. In eerste instantie is er weinig aan te merken op Eiland op zicht van De Grafiekdrukkerij. Een mooie kloeke uitgave en een omslag met een blinddruk van het eiland Texel, die naarmate men het boek vaker in handen heeft, beter zichtbaar wordt. De vierentwintig veelkleurige prachtige portretten in lino komen goed uit op het 250 grams Hahnemühle. Handboekbinderij Faust zorgde voor het mooie, soepele naai- en brocheerwerk. Maar dan gaat het mis: de hoofdstukillustraties zijn typografisch onevenwichtig. De tekst is uitgevoerd in zeefdruk en het resultaat is niet zo fraai: de tekst is op sommige plaatsen totaal dicht gelopen, en op andere plaatsen weer veel te schraal. De jury denkt dat Fred Smeijers de door hem ontworpen letter Quadraat niet zou herkennen in het binnenwerk. Het Hahnemühle papier heeft waarschijnlijk te weinig oppervlaktelijming om in een dergelijk klein corps tekst te drukken, waardoor de zeef te snel dicht loopt.

Jaap Schipper van de Statenhofpers gebruikt in de meeste gevallen oorspronkelijke teksten en zoekt daar dan de juiste illustrator bij. Vissen met vader van Jan Hidding liet hij illustreren door Joost Veerkamp, een geslaagde combinatie. Schipper drukte de letter Spectrum van Jan van Krimpen vlijmscherp op het 140 grams Zerkall Bütten. Door de sublieme Japanse bindwijze van Frans den Breejen was het mogelijk om de hoofdillustraties in een uitgesneden kader op ander papier in te plakken. Jammer dat de gelaserprinte illustraties hier en daar overzetten op het tekstpapier. Volgende keer voor de illustraties misschien een andere druktechniek toepassen.