Het prachtige Schotse lied ‘The Twa Corbies’ is de door Francis James Child (1825–1896) bewerkte middeleeuwse ballade ‘The Three Ravens’. Thijs Weststrate vertaalde dit Schotse gedicht. En Sylvia Zwaaneveldt maakte er een kunstenaarsuitgave van in de vorm van een drieluik. In ongeopende staat zijn twee raven – het zijn houtsneden van Saskia Masselink – in gesprek met elkaar. ‘The tane unto the t’other say, <0x201C>Where sall we gang and dine to-day?<0x201D>’ De maaltijd, zo blijkt even later, zal een dode ridder zijn. Het geopende drieluik geeft toegang tot een tekstboekje waarin zowel de Schotse als de Nederlandse versie van het gedicht zijn opgenomen. En de twee raven, zij keren in houtsneden terug op de buitenpanelen. ‘Zit jij daar op het kale bot, dan pik ik hier zijn oog kapot’.
Het geheel is een treffende lofzang op ‘The Twa Corbies’. De tekst is gezet uit de Pascal, gedrukt op de Hahnemühle Ingres Echt-Bütten 100 grs. De houtsneden zijn gedrukt op Magnani Incisioni 220 grs.

Een voorleesboek voor één kind, feitelijk een unicaat, maar toch in een oplage van 25 exemplaren. Een vriendenboek eigenlijk voor kleindochter Rosalijn.
Rosalijn, denken we, figureert zelf op de pagina’s in een quasi-kindertekening, de rest van de afbeeldingen zijn collages van oude clichés van dieren in soorten en maten, eenden, papegaaien, varkens, honden en een olifant. Opa is de wijze uil, ‘de baas in het dierenpaleis’ die op elke pagina terugkomt. De teksten zijn versjes voor Rosalijn: ‘De uil zit al klaar op zijn vaste stek, verentooi glad, netjes uitgedost, schoon en zonder vlek.’
Het drukwerk is uitgevoerd op een Tip Top degelpers met zichtbaar mooie inktverdeling en heldere vormen. Vergaard tussen twee robuuste houten latten onstond een boek maar daarmee ook bijna – heel passend voor een driejarige – een houten speelgoedobject.

De omslagtitel is in vol zomerrood gedrukt en wordt geflankeerd door zeven schuine streepjes blauw ter linkerzijde en zes ter rechterzijde. De sappigste rijpste zomer is intensief en kortstondig.
Het karakteriseert het werk van Hester Verkruissen dat ze treffende maar ook wonderlijke en vermakelijke relaties legt tussen haar vormgeving en de inhoud. Het binnenwerk gaat schuil in een heldere omslag en versterkt de uitnodiging en nieuwsgierigheid om deze uitgave te openen. Wonderschoon is de relatie tussen het verloop binnen het gedicht en de opeenvolgende abstracte geometrische tekeningen die Verkruissen telkens boven de tekst plaatst. Wie leest, zal zich in de beelden kunnen verplaatsen en er plezier aan beleven. Voor haar illustraties maakte Verkruissen ondermeer gebruik van oude houten meetkundige clichés. Het prachtige gedicht van Hsia Yü in de vertaling van Silvia Marijnissen werd ontleend aan Raster 95. Hester Verkruissen heeft het gedicht in tweeregelige strofen uit de Bembo gezet en gedrukt op Zerkall en Japans papier. Een begerenswaardig boekje.

Een klein boekje met een opvallend omslag. Een decoratie van een blok letters uit een Aziatisch land (Korea/India). Heel simpel en sympathiek. Het binnenwerk laat de teksten lezen, die op de tegenoverliggende pagina worden begeleid door een eenvoudig spel van de letters A en Q en variaties daarop (steeds tussen haakjes geplaatst). Mooi gedrukt vormen tekst en beeld een stille eenheid. De omslag roept vragen op en voor ons zijn er geen antwoorden, behalve de teksten van Jackson.

In mei 2012 overleed Hester Verkruissen. Daarmee werd dit acht pagina’s tellende boek een van de laatste uitingen van haar Bureau Claxon. ‘A letter to Lady Wyatt’ uit de verzamelde werken van Edward Lear werd het uitgangspunt voor dit wonderschone spel met tekst en ornament: ‘Can you tell me how to make preserved or dry mint?’ Te beginnen al op het omslag waar een bestaand cliché, een blad, in groen is gedrukt met daaronder de tekst: ‘This is a leaf, but is it a leaf of Mint?’
De brief zelf is klassiek handgezet uit de Bembo in verspringende tekstregels waarbij steeds de letters MINT uitgelicht zijn in de elegante cursief. De ernst van de brief en de lichtheid van het thema worden op humorische wijze geduid door voorafgaand aan de brief te openen met een recept voor het drogen van mint: ‘Cut the herbs down with a sharp knife…’, contrasterend gezet uit een schrijfmachineletter.
Raadselachtig waarom de brief een tweede keer is opgenomen, quasi-slordig schuinaflopend gedrukt in combinatie met (mint) groene vlakken onder de tekst en wederom voorafgegaan door een recept. Alsof een proeve van mogelijkheden wordt afgegeven, waarvan wij er helaas voor altijd maar twee krijgen te zien.

De titel ‘Wijckt ontrouw’ komt uit de archieven en vormde de lijfspreuk van de in 1615 opgerichte Rederijkerskamer De Dubbelt Geele Hoffbloem van Bleiswijk. Het gelijknamige boekje behandelt de dorpshistorie van de voormalige Zuid-Hollandse gemeente Bleiswijk op een onconventionele manier. Een talige appetizer. Zoals de subtitel aangeeft, het is Bleiswijk voor beginners. Marc Vleugels heeft als recent nieuwe inwoner van Bleiswijk en als vormgever het project zelf geïnitieerd. Via ondermeer posters werden inwoners opgeroepen om mee te werken en teksten, illustraties en foto’s in te sturen. De herinneringen, karakteriseringen, culturele uitingen en kleurrijke gebeurtenissen worden zonder onderscheid in gewicht of belang als een stroom van woorden weergegeven. Het dorpslied, de tijgermug en het Katholieke Vrouwengilde passeren de revue. Kernwoorden zijn in de tekst geaccentueerd, alinea’s worden uitsluitend met alinea-tekens weergegeven en regels zijn door middel van een stippellijn gescheiden. Soms staat er een foto of illustratie op een linkerpagina. Het is tekst die het beeld bepaalt, de nieuwsgierigheid naar en het enthousiasme voor grote en kleine dingen. Het is een mooi, handzaam en liefdevol boekje geworden, genaaid gebonden in een papieren band. De mooi vormgegeven tekst is uit de Holland en Bell Gothic gezet.

Een eenvoudig, maar prachtig in zwart en blauw gedrukt boekje, met een opvallende letterkeuze: de Codex en de Delphin, letters die je weinig gebruikt ziet, beide van Georg Trump, en met een ietwat kalligrafisch karakter toch uitstekend leesbaar. Hoewel ze niet exact de gelijke x-hoogte hebben, stoort dat allerminst. De linoleumsnede, die twee keer gebruikt is – eenmaal in donkerblauw en zwart gedrukt, eenmaal met de hand ingekleurd, is door Bekker gesneden naar een portret dat George Wilson in 1765 van Boswell maakte. Alleen: als je een titel uit kapitalen zet, moet je verschrikkelijk goed naar de spatiëring kijken. Niet alleen van de letters onderling, maar ook naar de woordtussenruimte. Het is maar een kleinigheidje. Een oplage van tien exemplaren? Jammer. Even doordrukken en je hebt er twintig; het met de hand inkleuren hoeft niet in één avond klaar te zijn.

Een onontkoombaar ernstig boek over de dood, gevat tussen twee populieren platten. Populier is een houtsoort die doorgaans wordt toegepast bij kortstondig gebruik, bijvoorbeeld als emballagemateriaal. Dat het hout snel verkleurt, lijkt hier een bewuste keuze te zijn. Op het voorplat van het boek is de titel Aap Noot Dood met loden letters in het hout geperst. Vince Trommel heeft voor deze uitgave 26 woorden gekozen van A t/m Z die refereren aan de dood, bijvoorbeeld Etna, Herodus, Levithan, Malaria en Uranium. Deze woorden worden uit Garamont halfvet op de rechterpagina’s gezet. Telkens wordt de betreffende letter in een pagina vullende houtsnede op de linkerpagina verlucht met scènes die verwijzen naar het woord. De ernst die in deze reeks te zwaar kan worden, is treffend gepareerd door Trommels sobere stijl in de houtsneden en door de kleur te beperken tot een mooie vale kleur rood. Het boek is in een uitgave van 25 exemplaren verschenen.

Expandable Memories is de tiende uitgave van Antalis in de reeks bijzondere notitieboekjes. Wat direct opvalt en vrolijk stemt is de harmonica-achtige structuur die ontstaat door de bijzondere bindwijze. Lijm noch garen is er aan te pas gekomen. Onverwacht extra rugruimte gaat verscholen in dit kleine boekje. Tussen opeenvolgende pagina’s is er veel plek om eigen memorabilia toe te voegen. In een toelichting schrijft Dorothee Pape: ‘Wanneer ik in een notitieboekje schrijf of teken, plak ik er vaak wat bij. Ik scheur iets uit een blad, draai iets uit van internet of vind een mooi toegangskaartje. In een traditioneel gebonden boekje past dat niet, waardoor het open gaat staan. Dit boekje biedt ruimte om ook fysieke gedachten te bewaren. Het groeit mee met de omvang van je herinneringen.’ De ingenieuze bindwijze is ontwikkeld door Dorothee Pape en uitgevoerd door Judith van Daal. Er zijn in deze uitgave 24 verschillende soorten wit papier opgenomen, variërend van 70 tot 170 grs. Enerzijds is het geheel te mooi om als notitieboekje en archief in gebruik te nemen, anderzijds zijn al die variaties wit papier uitnodigend. Het herinnert aan het boek dat beeldend kunstenaar Herman de Vries in 1960 publiceerde: Wit is overdaad. De titel plaatste hij op een wikkel. Het boek zelf bevatte uitsluitend witte pagina’s. Wit staat in zijn visie voor ontvankelijkheid en openheid voor een ongelimiteerd aantal betekenissen. De kracht van het wit in Expandable Memories is de fysieke aanwezigheid van witte pagina’s in de vorm van een met aandacht gemaakt boek.

Het begint al bij het omslag. De grafische compositie laat u niet in het ongewisse over titel en inhoud. Met elementaire elementen wordt jouw zeiltocht alvast gesuggereerd. Het wordt een fijne tocht. Mooie gedichten binden zich met de beelden. Op een subliem ivoorkleurig papier worden flinterdunnere illustraties minutieus opgeplakt. Je merkt het niet eens dat ze opgeplakt zijn, zo vereenzelvigen ze zich met de pagina. Abstract figuratieve tekeningen en grafische elementen – alhoewel totaal verschillend stijl en vorm – worden samen gebruikt, maar sluiten in de geest perfect bij elkaar aan. Een leuke afwerking vervolledigt dit mooie werkje, gezet uit de Garamont cursief – misschien niet de mooiste versie van dit lettertype, zeker niet in kapitalen – maar bijzonder genietbaar.