Op de mat

Weemoedige notities in woord en beeld over post die niet meer op de mat valt. Een plano van Maikie Mijnssen en Pien Rotterdam, waarin een schriftelijke uitwisseling over dit onderwerp geflankeerd wordt door acht persoonlijk ogende enveloppen, ontworpen op basis van hun postale verlangens. Het geheel vormt een vrolijk pamflet over de teloorgang van het mooi marginale per post. De aandacht voor exotische buitenkanten van enveloppen kan niet verhelen dat post op de mat juist in deze tijd de handgeschreven brief als authentiek document ontbeert.
De prent is in opdracht gemaakt voor het Grafisch Centrum Groningen ter gelegenheid van Koppermaandag 2011 en verscheen in een oplage van 130 exemplaren.

In de pampa van je dromen

Zes nog niet eerder gepubliceerde verzen van Piet Meeuse vind je hier op groot formaat uitgegeven in een originele uitvoering. De maker heeft geen moeite gespaard om er een marginale uitgave van te maken. Sterke voorpagina en een op bijzondere wijze uitgesneden tekst vallen op. Bij het doorbladeren krijg je krachtige illustraties die goed aansluiten bij de tekst. Dit is echter niet de verrassing. Wel het – blijkbaar met de hand vervaardigde – creatieve en toepasselijke knipwerk. Het is dan ook geen verrassing dat deze uitgave in slechts acht exemplaren werd gerealiseerd. De speciale harmonicabinding besluit de reeks originaliteiten.

Troonredenering

Een luxe pamflet, zo zou je deze uitgave kunnen noemen. Het formaat is 32 cm hoog en 14 cm breed. Een langwerpige hoes van handgeschept papier met de gouden letters TB met daarin een leporello van een licht, bruin gestreept inpakpapier. Men vindt er het omslag met in rood de B en daarboven de kroon. Op de volgende pagina staat een gedeelte van de troonrede 2011 waarin de financiële en economische crisis aanleiding is voor het oproepen van een gezamenlijke aanpak, eigen verantwoordelijkheid en de bijdrage van iedereen voor een groeiende economie. ‘Toch zijn er redenen tot optimisme want de uitgangspositie van ons land is en blijft relatief goed… U mag zich in deze zware taak gesteund weten van het besef dat velen u wijsheid toewensen en met mij om kracht en Gods zegen voor u bidden.’ Beatrix, koningin 20 september 2011.
De tweede tekst van Alex Barbaix, op de eerste rede geënt en variërend, is een oproep aan het Bestuur van de Stichting (Drukwerk in de Marge?) om de zware bezuinigingsvoorstellen te dragen. ‘De voorstellen raken de koopkracht van alle Margedrukkers… Toch is er reden tot optimisme want de uitgangspositie van onze stichting is en blijft relatief goed… U mag zich in deze zware taak gesteund weten van het besef dat velen u wijsheid toewensen en met mij om kracht en Gods zegen voor u bidden.’ Barbaix, bestuurslid 22.12.2011.
Een illustratie toont een gestileerde Troon uit de Ridderzaal. Verder pagina’s met teksten als Troon Rede nering, een griekse kop (?) met daaronder ik zal handhaven de Boekddrukkunst / Troon Rede De rede gaat voor het Geloof Pierre Abelard (1080-1142) / Troon Nood breekt Wet. In het colofon wordt dit geheel Pastei gedestilleerde drogredenen uit de troonrede 2012 genoemd. Een prachtige persiflage en een pleidooi voor het behoud en verbetering van de positie van de boekdrukkunst nu.

39 Faces of Urban Moon

De jury was niet onverdeeld in haar mening over deze uitgave. Het binnenwerk, uitgevoerd in zeefdruk, houtsnede en houtgravure, kwam niet als één geheel op iedereen over. Nu kent iedereen Peter Lazarov als zeer kundig graveur, maar de twee hier opgenomen houtgravures lijken wat te detoneren met de cryptische, maar wonderschone en intrigerende illustraties in de andere technieken. De teksten van Phil Madden gaan prachtig samen met de illustraties. In een los bijgevoegd blad, met een korte introductie van de Welsh dichter Madden, noteert deze: ‘my collaboration with Peter Lazarov on Urban Moon was a wonderful opportunity to weave image, colour and words into something greater than the sum of its parts’. Dat klopt. Maar de toegevoegde twee houtgravures van Peter breken, naar het oordeel van de jury, deze eenheid juist in tweeën. Niettemin een prachtige uitgave, en je hebt er zomaar twee – op zichzelf – fraaie houtgravures van Lazarov bij!

Drie psalmen

Een prachtige stille uitgave, psalmisch in de combinatie van papierkleuren. De omslag donker grijsblauw met donkergrijze letters in een kader: DRIE / PSAL / MEN. Wat opviel, was dat de PSAL niet is uitgevuld op een gelijke breedte als DRIE en MEN. Op de Franse pagina hetzelfde beeld maar met een rood gekleurd kader en in het rood de A en de L van PSAL. Rechts van het kader is, volgens het stramien van het hele boekje, het grootste deel wit. Het binnenwerk met de teksten van de psalmen is rustig in evenwicht met de letters Vendôme en de Romanée van Van Krimpen.
Naast de drie psalmen staan links of rechts in het rood de nummers en een verklaring:

Psalm 131
Een pelgrimslied van David

Psalm 150
Halleluja

Psalm 133
Een pelgrimslied van David

Alsjeblieft dankjewel

Een grappige uitgave, op de thema’s ‘alsjeblieft’ en ‘dankjewel’ van studenten van de Akademie voor Kunstzinnige Vorming St. Joost te Breda, twee gesingerde boekjes samengebracht in één omslag. De titels op de omslagen van de boekjes, in blinddruk, tonen maar weer eens de kracht van deze techniek. Bovendien kun je bij blinddruk, hier mooi diep en scherp gepreegd, onmogelijk teveel inkt gebruiken, een fout die de binnenzijden van de omslagen aankleeft. Letten werkplaatsmeesters eigenlijk wel genoeg op? De bladen werden, door studenten van de minor Boekmaken 2011 voorzien van een tekstje waarin een van beide woorden – of de strekking daarvan – moest voorkomen, en voorzien van een illustratie. Dat daarbij aardige bladen zitten en minder aardige, spreekt vanzelf, maar een iets grotere betrokkenheid van docent Toine Post had de uitgave ongetwijfeld beter gemaakt. Studenten moeten soms aangejaagd worden om iets meer hun best te doen, en de betrokken docent had enkele zaken moeten weigeren en misschien moeten zorgen voor een evenwichtige verdeling tussen beide thema’s. Nu zijn beide boekjes niet even dik, en dat is, bij een zo aardig uitgangspunt, toch een beetje een storende factor nu ze noodgedwongen naast elkaar liggen. Toch heeft de jury gemeend dat originaliteit hier de doorslag geeft.

Rataplan

Volgens het colofon zijn de houtsneden vervaardigd door Nicholas Meersschaert, die hiermee zijn eerste boek illustreert. Nou, hij mag blijven! Ze zijn, in twee kleuren gedrukt met precies de goede drukspanning – zodat de houtnerf nog net zichtbaar blijft.
Jammer van het bijbehorende schuifdoosje, dat er miezerig, slecht gevouwen (niet voorgerild!) uitziet. Zoiets doet afbreuk aan het boekje. Dat zijn we van Rousseeuw niet gewend. De los inliggende transparantjes, kennelijk tussengevoegd om smet te voorkomen, lijken wat overbodig. Een heel mooi uitgaafje. Ook al vanwege het fraaie omslagkarton (Moulin de Larroque) met een houtsnede die verder in het boekje niet voorkomt, kan er maar één advies zijn: gauw uit de huls halen en die meteen vergeten!

Ik en jij / Jij en ik

Intenties van een boekontwerp kunnen worden genegeerd of over het hoofd gezien. Het is de vrijheid en uitdaging voor de lezer er anders mee om te gaan dan bedoeld. Stephan de Smet heeft er met een subtiel aangebrachte stans in de wikkel van deze uitgave voor gezorgd dat de gedrukte tekst precies kan worden gelezen zoals bedoeld ik en jij en ik. Wordt de wikkel echter op de binnenzijde gelegd en uitgevouwen tot een zin, dan staat er in forse letters Ken jij en ik. In deze hoedanigheid lijkt de tekst een verbastering van het Griekse aforisme Ken Uzelf en biedt dit een sleutel tot de inhoud van het boekje. Eén voor één ontmoeten de groot gedrukte letters van het alfabet hun alter ego in de vorm van een spiegelbeeld, een schaduw, of ander perspectivisch beeld en versmelten ze tot een enkele vorm. Zo wordt de letter b verenigd met haar spiegelbeeld een zwaan in het water. De Smet heeft voor elke letter een ander lettertype gekozen. De versmeltingen van de zogenaamde ik en jij-vorm van een letter leveren curieuze beelden op, soms elegant en vooral decoratief, dan weer geometrisch volumineus als een sculptuur. Stephan de Smet heeft gekozen voor zilverdruk op zwart papier. Het heeft een mooie vervreemdende uitwerking. De bindwijze in blokvorm geeft het boekje in geopende vorm een perfect strakke ruimtewerking.

Alles gaat over

Een miniboekje over een Vlaams kleinkunstenaar, schrijver, dichter – dat zal je lezen – beeldhouwer, levensfilosoof, zanger, gitarist en schilder. Kleinkunstenaar? Kunstenaar met een groot hart! Dit boekje belicht alvast zijn dichterlijke kwaliteiten die hij – zoals zijn liedjes – steevast in West-Vlaams dialect produceerde. Het boekje is klassiek opgevat maar behaagt door zijn eenvoud en de prachtige houtgravures van Bram Malisse die zo mooi aansluiten op de tekst. Zoals de tekst oud en tegelijk erg hedendaags is, zijn ook de gravures van vroeger en nu. En alles wordt erg luchtig gebracht. Het werkje is gedrukt op Van Gelder met scheprand aan alle randen. Het geeft dit boekje een klassiek allure maar Alles gaat over is erg hedendaags. Een juweeltje.

Kabastructuren

Een vorig boek met het Kaba-ornament werd al eens bekroond als Best Verzorgd Boek in 2006, maar de jury zag daarin geen reden dit boek niet op te nemen in de collectie van Mooi Marginaal.
Als een schrijver aan zijn oeuvre bouwt De Does verder aan de toepassing van zijn Kaba-ornament en hij lijkt daarin telkens weer een stap verder te gaan. Waar in de vorige uitgave nog sprake was van één drukkleur zijn dat er nu twee. En weer wordt de toeschouwer naar binnen gezogen, op zoek naar het geheim van de schoonheid die zich hier op uiterst eenvoudige wijze pagina na pagina openbaart: één ornament en twee drukkleuren, in mooie zachte kleurstellingen. De schutbladen zijn donker en vormen daarmee een mooi contrast met het uiterst sobere, ruw geschepte, Nepalese omslagpapier. Bijna geen tekst, alleen de schoonheid van het experiment. Uitgeverij De Buitenkant verrijkte haar Bantammerreeks ermee.

Mooi Marginaal